تجارت با روسیه

برای تجارت با فدراسیون روسیه نیاز به دانستن اطلاعاتی در مورد وضعیت این کشور از لحاظ سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و قوانین و مقررات مربوطه دارید. در این مقاله سعی شده است تا حد امکان آشنایی مختصری با کشور روسیه برای شما فراهم شود. چنانچه نیاز به دانستن اطلاعات بیشتری در زمینه تشریفات گمرکی و نحوه حمل کالا دارید می‌توانید با تیم کارشناسی ترخیص‌لاین مشورت کنید.

 

اطلاعات پایه روسیه

1- موقعیت جغرافیایی و مساحت روسیه

نام رسمی این کشور فدراسیون روسیه است. این کشور در آسیاي شمالی و اروپاي خاوري (اوراسیا) قرار دارد. روسیه با اقیانوس آرام شمالی، اقیانوس منجمد شمالی، دریاي ژاپن، دریاي برینگ، دریاي خزر، دریاي سیاه و دریاي بالتیک مرز آبی دارد.

وسعت کشور روسیه برابر با 17,075,200 کیلومترمربع است، که پهناورترین کشور جهان به شمار می‌رود. از کل مساحت این کشور، 16,995,800 کیلومترمربع خشکی و 79,400 کیلومترمربع وسعت آب‌ها است. روسیه خطی ساحلی به طول 37,653 کیلومتر دارد.

2- همسایگان روسیه

این کشور با چهارده کشور آسیایی و اروپایی از راه خشکی هم مرز است. روسیه از شمال با اقیانوس منجمد شمالی، از جنوب با کشورهای قزاقستان، مغولستان و چین، از غرب با کشورهاي فنلاند، اوکراین، نروژ، لیتوانی، لهستان، استونی، لاتویا و بلاروس، از جنوب شرقی با کره شمالی، از جنوب غربی با آذربایجان و گرجستان، از طریق دریاي خزر با ایران و از شرق با اقیانوس آرام شمالی هم مرز است.

3- جمعیت روسیه

بر اساس آمار سال 2021 جمعیت این کشور بیش از 143 میلیون نفر است که از این نظر هشتمین کشور پرجمعیت جهان به شمار می‌آید.

4- شهرهاي مهم روسیه

شهر مسکو، پایتخت و مرکز سیاسی این کشور است. شهرهاي بزرگ و مهم روسیه، سنت‌پترزبورگ، نووسیبیرسک، نیژنی‌نووگرود، یکاترینبورگ، ولگوگراد، سامارا، ایرکوتسک، امسک، قازان، چلیابینسک، روستف‌آن‌دون، اوفا، پرم، کراسنویارسک و ساراتف هستند.

5- واحد پول روسیه

واحد پول این کشور، روبل روسیه است که به اختصار RUB نامیده می‌شود. در ماه آوریل سال 2020 میلادي هر دلار آمریکا برابر با 74 روبل روسیه و هر روبل روسیه برابر با 2240 ریال ایران بوده است. در حال حاضر (اردیبهشت 1402) هر دلار آمریکا برابر با 80 روبل روسیه و هر روبل روسیه برابر با 6630 ریال ایران است.

6- تفاوت زمان روسیه با ایران

به دلیل گستردگی عرض جغرافیایی روسیه، تفاوت زمانی بخش‌هاي گوناگون این کشور با مقیاس بین‌المللی چشم‌گیر است. ساعت بین‌المللی از 12GMT+ تا 2GMT+ گسترده است و 11 منطقه زمانی متفاوت در این کشور وجود دارد.

 

محیط سیاسی 

تاریخچه‌ي حکومت

پیدایش نخستین دولت در روسیه به سال 882 میلادي (روسیه کیف) برمی‌گردد؛ قبایل اسلاو در دوران جابه‌جایی بزرگ قوم‌ها، قرون چهار تا هفت میلادي، در این سرزمین جاي گرفتند. از قرون هفت و هشت میلادي اسلاوها به طور گسترده به سوي مناطق مرکزي و شمالی اروپاي شرقی حرکت کردند و تا قرون نهم و دهم میلادي، منطقه‌ي بزرگ سکونت اسلاوها از شمال روسیه‌ي کنونی و دریاي بالتیک تا مدیترانه و از ولگا تا رود آلپ در آلمان شکل گرفت. نخستین دولت روسی در قرن دهم و نیمه‌ي اول قرن یازدهم به اوج شکوفایی خود رسید. در آن زمان روسیه کیف، بزرگ‌ترین دولت اروپایی قرون وسطایی بود. دولت روسیه کیف در سال 1132 میلادي تجزیه شد و نزدیک 15 دولت مستقل به وجود آمد. در نیمه‌ي دوم قرن چهاردهم، مسکو راس مبارزه‌ي مسلحانه در راه اتحاد اراضی روسیه شد. و در نیمه‌ي دوم قرن پانزدهم، روند تشکیل دولت متمرکز روسی آغاز گشت و اوایل قرن شانزدهم روند طولانی آن به پایان رسید. انقلاب اکتبر 1917 مهم‌ترین رویداد تاریخ معاصر روسیه است. با پیروزي بلشویک‌ها به رهبري لنین، رژیم تزاري از بین رفت و پس از یک دوره بی‌ثباتی و اعلام استقلال برخی از ملیت‌ها مانند آذربایجانی‌ها و ارامنه در قفقاز و مردم لیتوانی در بالتیک، سرانجام بلشویک‌ها با تحکیم موقعیت خود، اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروي را متشکل از 15 جمهوري، بنا ساختند. اتحاد جماهیر شوروي پس از لنین به رهبري ژوزف استالین برنامه‌ي گسترده‌اي براي نیل به پیشرفت و یا به گفته ي استالین، ”جبران صد سال عقب ماندگی از غرب“ را در ده سال آغاز نمود. پس از جنگ جهانی دوم، اتحاد جماهیر شوروي بخش بزرگی از اروپا و نواحی دیگر جهان را زیر نفوذ خود درآورد و به عنوان یکی از دو کشور قدرتمند جهان شناخته شد. اما رهبران اتحاد شوروي، چهل سال پس از جنگ جهانی دوم نیز خود را عقب تر از غرب می‌دیدند. بنابراین کمیته‌ي مرکزي حزب کمونیست، عضو جوان دفتر سیاسی حزب، «میخاییل گورباچف» را به رهبری برگزید. او براساس برنامه‌ي پروستروسکا و گلاسنوست، برنامه‌ی اصلاحات اقتصادي و سیاسی را در پیش گرفت. ولی مشکلات ساختاري جامعه‌ي شوروي باعث شد، نظام سیاسی-اقتصادي شوروي پس از هفتاد سال رقابت با غرب شکست بخورد و پانزده کشور جدید به جاي آن تشکیل شود. فدراسیون روسیه پهناورترین و مهم‌ترین جمهوري در میان جمهوري‌هاي پانزده‌گانه است که به عنوان جانشین اتحاد شوروي در جامعه‌ي جهانی امروز، حضور دارد.

نوع و ارکان اصلی حکومت

فدراسیون روسیه کشوري با نظام حکومتی فدرال است. بر اساس تقسیمات کشوري، روسیه از 89 عضو فدرال تشکیل شده است. در راس حکومت فدرال، رییس‌جمهور قرار دارد که با راي مستقیم مردم براي یک دوره‌ي چهارساله انتخاب می‌شود. قوه‌ي مقننه، که از دو مجلس تشکیل شده، به همراه قوه قضاییه، دیگر ارکان اصلی حکومت روسیه هستند. هم اکنون روسیه 21 جمهوري خودگردان دارد که بیشتر آن‌ها در جنوب غربی کشور، یعنی قفقاز شمالی قرار دارند.

قانون اساسی

قانون اساسی مهم ترین سند حقوقی در روسیه است. این قانون در همه پرسی 12 دسامبر 1993 جایگزین قانون اساسی جمهوري فدراتیو شوروي سوسیالیستی شد که در 12 آوریل 1978 به تصویب رسیده بود. در این قانون، اختیارات گسترده‌اي به رییس‌جمهور اعطا شده که این امر با سنت تاریخی تمرکز قدرت سیاسی در این کشور هماهنگ است. در اصل 65 این قانون، ساختار فدرال کشور تشریح شده است. بر این اساس، فدراسیون روسیه از تعدادي جمهوري، شش ناحیه‌ي خودگردان، ده ناحیه‌ي خودمختار، تعدادي منطقه، دو شهر فدرال (مسکو و سنت پترزبورگ) و یک منطقه‌ي خودمختار یهودي‌نشین تشکیل شده است.

برخی از مهم‌ترین اصول قانون اساسی فدراسیون روسیه:

ریشه‌ي مردمی قدرت در حکومت روسیه (اصول دو، سه، هجده)

برتري قوانین حکومت مرکزي بر قوانین محلی (بند دو اصل چهار)

اجازه‌ي مالکیت خصوصی (اصول 8 و 9 و 35 و 36)

حق فعالیت اقتصادي آزاد (اصول 8 و 34)

حق ارث (بند 4 اصل 36)

غیرمذهبی بودن حکومت (اصل 14)

قوه مجریه

رییس‌جمهور در راس قوه‌ي مجریه است. نخست‌وزیر و هیات وزیران، اداره‌ي امور اجرایی کشور را در دست دارند. شماري از وزرا و معاونین نخست‌وزیر به طور مستقیم زیر نظر رییس‌جمهور هستند. رییس‌جمهور در انتخاب نخست‌وزیر و اعضاي کابینه نیز اختیارات گسترده‌اي دارد. رییس‌جمهور بالاترین مقام کشور و ضامن اجراي قانون اساسی است. همچنین رییس‌جمهور براي حفظ تمامیت فدراسیون و حق حاکمیت آن اقدام می‌کند، سیاست خارجی کشور را رهبري نموده و فرماندهی کل قوا و نمایندگی فدراسیون در مناسبات بین‌المللی را به عهده دارد. در فدراسیون روسیه، رییس‌جمهور رییس کشور و نخست‌وزیر رییس دولت است.

 ولادیمیر پوتین در حال حاضر رییس‌جمهور روسیه است و از اوت ۱۹۹۹ تا کنون همواره پست ریاست‌جمهوری یا نخست‌وزیری روسیه را در اختیار داشته‌ است.

قوه مقننه

قوه مقننه روسیه مانند همه‌ي نظام‌هاي فدرال از دو مجلس تشکیل شده است. شوراي فدراسیون روسیه شامل روساي جمهوري‌ها یا استانداران مناطق 89گانه به همراه روسای نهادهای قانون‌گذاری این مناطق است، که از هر منطقه دو نفر انتخاب می‌شوند و مجلس دوما مرکب از 450 نماینده از سوی مردم سراسر روسیه انتخاب می‌شود. افراد بالاي هجده سال اجازه دارند در انتخابات این کشور راي دهند.

قوه قضاییه

در نظام قضایی روسیه سه نوع دادگاه وجود دارد که شامل دادگاه قانون اساسی، دادگاه عمومی و دادگاه داوري می‌شود.

وضعیت ریسک سیاسی

روسیه در دهه‌ي 1990 میلادي دچار بحران‌هاي سیاسی، اقتصادي و اجتماعی بسیاري شد. بحران حاکمیت و درگیري‌هاي سیاسی داخلی، درگیري‌هاي قومی، فروپاشی نظام تولید و عرضه، تورم، بیکاري، رشد اقتصادي منفی و بدهی‌هاي خارجی، کشور را فرا گرفت. بحران اقتصادي آگوست 1998 نقطه‌ي اوج این بحران‌ها بود و عمق فاجعه‌ي عظیمی را که جامعه روسیه با آن دست به گریبان بود، آشکار ساخت. ثبات سیاسی و ارتقاي منزلت بین‌المللی روسیه در دوره‌ي ریاست‌جمهوري پوتین و رشد اقتصادي پایدار بالاي هفت درصد طی سالهاي‌ اخیر، کاهش بدهی‌هاي خارجی و حتی پرداخت پیش از موعد بدهی‌های خارجی به دنبال افزایش درآمدهاي نفتی، درجه‌ی ریسک کشوري روسیه را به طور قابل توجهی بهبود بخشیده است. در نتیجه‌ی اجراي برنامه‌هاي اصلاحات اقتصادي و ثبات سیاسی پایدار داخلی، ریسک کشوري روسیه از رتبه‌ی هفت در سال 1999 به رتبه‌ي سه در سال 2007 بهبود یافت.

بر اساس ارزیابی‌هایی که مراجع بین‌المللی انجام داده‌اند، روسیه یکی از مناطق با ثبات جهان است. برابر ارزیابی‌هایی که صندوق ضمانت صادرات ایران انجام داده، این کشور در طبقه‌بندي ریسک، رتبه‌ي سه را داراست و سقف اعتبارات کوتاه‌مدت (زیر دو سال) براي این کشور معادل هفتاد میلیون دلار و براي اعتبارات میان‌مدت و بلندمدت (بالاي دو سال) معادل صد و چهل میلیون دلار است.

 

محیط قانونی

حقوق مالکیت

بر مبناي قانون اساسی فدراسیون روسیه، اتباع خارجی و افرادي که تابعیت ندارند، از حقوق و مسئولیت‌هاي یکسانی با اتباع فدراسیون روسیه برخوردارند، مگر در مواردي که قانون و قراردادهاي بین‌المللی تعیین کرده باشد. اتباع خارجی، اشخاص حقوقی خارجی و افراد فاقد تابعیت حق احراز مالکیت زمین را دارند، به جز در مناطق مرزي، تا عمق پنجاه کیلومتري مرزهاي فدراسیون روسیه و زمین‌هایی که طبق قانون فدرال، زمین‌هاي ویژه به‌شمار می‌روند. اما اتباع خارجه حق تملک زمین‌هاي کشاورزي را در روسیه ندارند و تنها می‌توانند آن را حداکثر تا 49 سال اجاره کنند. شرکت‌هایی هم که 50 درصد از سرمایه‌شان خارجی است، از مالکیت این زمین‌ها محروم هستند.

قانون سرمایه‌گذاري

جذب سرمایه‌گذاري خارجی از اهداف اصلی سیاست‌هاي اقتصادي روسیه است. به دنبال تثبیت نظام اقتصاد بازار، دولت اجراي سیاست‌هاي تشویق سرمایه‌گذاري را در اولویت قرارداد. وزارت توسعه‌ي اقتصادي و تجارت، مسئول هماهنگ‌سازي سیاست‌هاي دولت در زمینه‌ي جذب سرمایه‌گذاري خارجی است. براي مدیریت جذب سرمایه‌گذاري خارجی، مرکز توسعه‌ي سرمایه‌گذاري خارجی زیر نظر این وزارت‌خانه تشکیل شده است. این مرکز سه دفتر در فرانکفورت، پاریس و آمستردام دارد. بر اساس قانون سرمایه‌گذاري، سرمایه‌گذاران خارجی می‌توانند به روش‌هاي زیر در قلمروي کشور روسیه سرمایه‌گذاري کنند:

• مشارکت در سرمایه‌ي موسساتی که اشخاص حقیقی و حقوقی روسی ساخته‌اند.
• راه‌اندازي موسسات با صددرصد مالکیت سرمایه‌گذاران خارجی و ایجاد شعب نهادهاي قانونی خارجی.
• تملک قطعات زمین، منابع طبیعی، بناها، ساختمان‌ها و دارایی‌های غیرمنقول دیگر.
• خرید سهام و اوراق بهادار سازمان‌هاي تجاري روسی و اوراق بهادار دولتی.
• هرگونه فعالیت سرمایه‌گذاري که بر اساس قوانین روسیه ممنوع نشده باشد.

مراحل راه‌اندازي کار تجاري (کسب و کار)

آغاز فعالیت یک شرکت در کشور روسیه نیازمند طی مراحل هشت‌گانه و ارایه‌ی مستندات مورد نیاز به ادارات گوناگون، از جمله اداره‌ي ثبت شرکت‌هاي تجاري، اداره‌ي مالیات محلی، سیستم بانکی، مرکز کسب و کارهاي مسکو و اتحادیه‌هاي صنفی است. مراحل ثبت شرکت جدید در روسیه در جدول زیر ارایه شده است.

قوانین گمرکی

سرویس گمرك فدرال وابسته به وزارت توسعه‌ي اقتصادي و تجارت، بر اساس قوانین فدرال، موافقت‌نامه‌هاي بین‌المللی، تصویب‌نامه‌هاي وزارت توسعه‌ي اقتصادي و تجارت، وزارت دارایی و بانک مرکزي روسیه فعالیت می‌کند. سرویس گمرك فدرال از طریق ادارات هفت‌گانه‌ي گمرك در مناطق مسکو، سنت‌پترزبورگ، نیژنی‌نووگرود، روستف، یکاترینبورگ، نووسیبیرسک و ولادي‌وستک و دفاتر نمایندگی خود در کشورهاي آلمان، فنلاند، بلژیک، قزاقستان، بلاروس، اوکراین و قرقیزستان فعالیت می‌کند. گمرك آستراخان که بخش بزرگ کالاهاي مبادلاتی میان ایران و روسیه را ترخیص می‌کند، زیر نظر اداره‌ي گمرك روستف است.

مقررات گمرکی واردات کالا

واردات کالا به روسیه بر اساس قوانین گمرکی و با نظارت و کنترل مستقیم دولت این کشور انجام می‌شود. در مرحله‌ي نخست، باید چگونگی سیستم ارسال کالا، بازدید آن هنگام ورود به روسیه و تحویل آن به دریافت کننده، مشخص شود. ارز دریافتی براي فروش کالا و چگونگی فرستادن آن به مبدا نیز باید روشن باشد. بر اساس قانون گمرك روسیه، کالاهایی که از مرزهاي گمرکی این کشور عبور می‌کنند، باید عوارض  و مالیات بر ارزش افزوده را پرداخت کنند. این پرداخت در بدو ورود کالا و پس از گرفتن همه‌ي مجوزهاي لازم از وزارت‌خانه‌ها و سازمان‌هاي وابسته، در گمرك انجام شده و سپس برگ ترخیص کالا صادر می‌شود. گمرك روسیه براي ورود کالایی که شرکت‌هاي روسی خریداري کرده‌اند، مدارك زیر را درخواست می‌کند:

1. قرارداد میان شرکت خارجی فروشنده با خریدار روسی که به تایید بانک روسی رسیده باشد. این قرارداد به زبان روسی (ایزدیلکا) نامیده می‌شود و پس از فروش کالا، امکان انتقال ارز به خارج از کشور را فراهم می‌سازد.

2. گواهی مبدا کالا (فرم A)، که کالاهای وارداتی از کشورهای کمتر توسعه‌یافته و در حال توسعه را، دربرگیرنده‌ی تخفیف تعرفه‌ای براساس نظام GSP می‌کند.

3. بارنامه‌ای که درآن میزان وزنی قرارداد و تعداد بسته‌بندی هر سری از محموله، آماده باشد.

4. اصل پروانه‌ي شرکت تحویل‌گیرنده‌ي کالا، که قبلاً در گمرك، کد رایانه‌اي گرفته باشد.

5. گواهی بهداشت داخلی روسیه، که از قبل با نمونه‌ي کالا دریافت می‌شود و تا روز ترخیص باید آماده شود. در صورت تکمیل نبودن مدارك، گمرك روسیه، کالاها را به انبار گمرك منتقل کرده و براي هر روز انبارداري هزینه‌ای را دریافت می‌کند. موارد نقص معمولاً مربوط به عدم صدور گواهی بهداشت و یا نداشتن نوشتار وزن، تاریخ مصرف و محتویات کالا به زبان روسی است.

حقوق گمرکی در روسیه بر اکثر محصولات وارداتی اعمال می شود. اکثر نرخ‌های ورودی گمرکی روسیه بر اساس ارزش کالا می‌باشد. از سوی دیگر عوارض خاصی نیز بر تعدادی از انواع محصولات وارداتی بر اساس حجم، وزن یا کمیت آنها اعمال می‌شود. برخی کالاها دارای عوارض ترکیبی هستند که شامل اعمال چند نرخ است. نرخ‌های گمرکی روسیه از 100 درصد در مورد مشروبات الکلی تا صفر درصد برای کالاهای دارای اولویت وارداتی همچون ماشین‌آلات متغیر است. به طور میانگین نرخ‌های عوارض ورودی بین 5 تا 20 درصد ارزش گمرکی کالا است. 

قوانین بانکی

 فعالیت بانک‌ها در روسیه بر اساس  مصوبات قانونی شامل قانون «بانک‌ها و فعالیت بانکی» مصوب سال 1990 و قانون بانک مرکزی روسیه مصوب سال 2002 انجام می‌شود. بانک مرکزي در راس نظام بانکی روسیه است و پس از آن بانک‌ها و موسسات اعتباري، شعبه‌هایشان و دفاتر نمایندگی بانک‌هاي خارجی قرار دارند. برابر قانون، نام هر موسسه‌ي اعتباري باید فعالیت اصلی آن را با قید نام بانک یا سازمان اعتباري غیربانکی و شکل حقوقی آن روشن سازد.

بانک مرکزي روسیه مسئول نظارت بر بخش بانک‌داري تجاري است و کلیه‌ي موسسات اعتباري براي فعالیت‌هاي بانکی در این کشور باید از بانک مرکزي مجوز بگیرند. مجوزي که بانک مرکزي صادر می‌کند بر اساس درخواست‌ها و فعالیت‌هاي متقاضی است. انجام فعالیت بانکی بدون مجوز بانک مرکزي یک عمل مجرمانه به شمار می‌رود. مجوز محدودیت زمانی دارد. بنابراین در صورتی که فعالیت‌هایی که در مجوز آمده، پس از یک سال آغاز نشود، مجوز فعالیت باطل می‌شود.

قوانین ارزي

قانون جدید پولى و ارزى روسیه از 17 ژوئن سال 2004 به اجرا درآمده است. بر اساس این قانون، مسئولیت کنترل ارز بر عهده بانک مرکزى روسیه است. قانون ارزي به دولت اجازه مى دهد تا هنگام بروز بحران، خروج ارز را از کشور محدود کند. بانک مرکزى روسیه در مارس 2006 اعلام نمود که شرکت‌هاى روسى ملزم نیستند با فروش درآمدهاى ارزى حاصل از صادرات، آنها را به روبل تبدیل کنند، بلکه مى‌توانند درآمدهاي ارزي خود را در حساب هاى ویژه ارزى نگهدارى کنند. بر اساس قانون ارزي روسیه، اتباع خارجی مى‌توانند در بانک‌هاى روسی داراى شعب ارزى، حساب ارزى باز کنند. هم چنین، اتباع خارجی می‌توانند سرمایه و درآمد حاصل از سرمایه‌گذاري در خاك روسیه را، در صورت رعایت قوانین و مقررات ارزي این کشور، آزادانه از کشور خارج کنند.

قوانین مالیاتی

بر اساس قانون مالیاتی روسیه، مالیات‌ها به سه گروه زیر طبقه‌بندي می‌شوند:

1. مالیات فدرال‌ که بر اساس قانون فدرال تعیین می‌شود و پرداخت آن در تمام محدوده‌ي فدراسیون روسیه اجباري است.

2. مالیات منطقه‌اي که در چارچوب قانون فدرال مطابق قوانین مناطق فدرال تعیین می‌شود و پرداخت آن در محدوده‌ي همان منطقه‌ي فدرال اجباري است.

3. مالیات محلی که در چارچوب قانون فدرال برابر قوانین محلی (شهري) تعیین شده و پرداخت آن در محدوده‌ي همان محل اجباري است. مالیات منطقه‌اي شامل مالیات بر دارایی سازمان‌هاي منطقه‌اي، فعالیت قمارخانه‌ها و وسایل نقلیه و مالیات محلی که بر زمین و دارایی اشخاص بسته می‌شود. مالیات‌هاي فدرال دربرگیرنده مالیات بر ارزش افزوده، مالیات غیرمستقیم، مالیات اجتماعی، مالیات بر سود شرکت‌ها، مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و سازمان‌ها، مالیات بر اشیاي ارزشمندي که از حفاري به دست آمده، مالیات بر ارث یا هدیه، مالیات بر بهره‌برداري از آب و مالیات دولتی می‌شود.

قوانین کنسولی

بر اساس قوانین کنسولی، همه‌ي اتباع خارجی (به جز شهروندان کشورهاي مشترك المنافع) براي ورود به خاك روسیه باید روادید بگیرند. بررسی درخواست روادید وابسته به ارایه‌ي دعوت‌نامه‌ي کتبی اشخاص حقیقی یا حقوقی روسی از متقاضی براي سفر به روسیه است.

روادید تجاري، توریستی، تحصیلی و کثیرالمسافره با قیمت متفاوت براي اتباع خارجی صادر می‌شود. روادید توریستی را آژانس‌هاي مسافرتی به سرعت تهیه می‌کنند، ولی مخاطرات ویژه‌ي خود را دارد. روادید تجاري بر اساس دعوت طرف‌هاي تجاري روسی، پس از بررسی یک‌ماهه صادر می‌شود. روادید تحصیلی بر اساس پذیرش و ثبت‌نام در مراکز علمی و آموزشی صادر می‌شود. روادید کثیرالمسافره به صورت یک‌ساله و به بازرگانان و فعالان اقتصادي ارایه می‌شود. روادید رانندگان در گروه روادید تجاري و کثیرالمسافره قرار دارد. شهروندان ایرانی با مراجعه به کنسول‌گري روسیه در شهرهاي تهران، اصفهان و رشت می‌توانند روادید روسیه را دریافت کنند. کنسول‌گري ایران در شهرهاي مسکو، آستراخان و قازان، مرکز جمهوري تاتارستان روسیه، دایر است. اتباع ایرانی و روسی که گذرنامه‌هاي سیاسی و خدمت دارند، براي سفر به کشور مقابل، نیازي به گرفتن روادید ندارند. هنگام سفر به روسیه به این نکات توجه کنید:

• روادید باید هماهنگ با هدف سفر به روسیه (گردشگري، بازرگانی، ...) باشد. براي این که روادید توریستی بگیرید، باید از طریق آژانس‌هاي معتبر اقدام کنید. چون هنگام ورود به روسیه چنانچه مامورین متوجه شوند که روادید و هدف سفر، هماهنگ نیستند، اجازه‌ي ورود به روسیه را نمی‌دهند. هم چنین اگر هتل محل اقامت با هتلی که در دعوت‌نامه آمده یکسان نباشد، باز اجازه‌ي ورود به روسیه را نمی‌دهند.
• بهتر است پس از ورود در اولین فرصت، اقامت‌تان را ثبت کنید. چون حداکثر سه روز پس از ورود به خاك روسیه حق دارید بدون ثبت اقامت بمانید و اگر بیشتر از سه روز بدون ثبت اقامت باشید، اقامت‌تان غیرقانونی بوده و بر اساس مقررات مشمول پرداخت جریمه نقدي، زندان، اخراج از روسیه و ممنوع‌الورود شدن خواهید شد.
• در هنگام ورود به این کشور باید دقت کنید تا گذرنامه ممهور به مهر ورود آن کشور شده باشد.
• اگر گذرنامه‌ي فرد کمتر از شش ماه اعتبار داشته باشد، با وجود داشتن روادید، نمی‌تواند به این کشور وارد شود.
• پیش از سفر به بعضی مناطق دور از مسکو مثل سیبري، باید اجازه‌ي دولت روسیه را داشته باشید.

حمایت هاي تجاري از صادرکنندگان

با وجود این که روسیه در شمار کشورهاي صنعتی و توسعه‌یافته به شمار می‌رود، ولی همچنان بخش بزرگی از صادرات این کشور نفت و گاز است. در سال 2007 میلادي، صادرات سوخت‌هاي معدنی، نفت خام و مواد به دست آمده از آن در حدود 62 درصد از کل صادرات این کشور را تشکیل می‌دهد.

با این حال دولت روسیه در سال‌هاي اخیر با برگزاري نمایشگاه‌هاي تخصصی در حوزه‌هاي مختلف و در اختیار قرار دادن تسهیلات مالی و سایر امکانات مورد نیاز، زمینه را براي صدور محصولات این کشور به بازارهاي خارجی فراهم نموده است. بخشی از برنامه‌هاي حمایت از صادرکنندگان این کشور از این قرار است:

1. طبقه بندي محصولات قابل صدور به خارج بر اساس استانداردها و فرایندهاي جهانی.

2. بررسی چگونگی صدور مجوزهاي صادرکنندگان و کاهش زمان آن.

3. کاهش میزان حضور و فعالیت دولت در عرصه‌ي صادرات غیرنفتی.

4. گردآوري اطلاعات جامع و به روز از بازارهاي کشورهاي خارجی.

5. بررسی بازارهاي منطقه‌اي و بین‌المللی درباره‌ي کالاهایی که می‌توان صادر کرد و  چگونگی شرکت در آن‌ها و ارایه‌ي گزارش‌هاي جامع به تاجران و سیاست‌گزاران.

6. همکاري با دولت‌ها، سازمان‌هاي بازرگانی خارجی، سازمان‌هاي توسعه‌ي تجارت بین‌المللی و سفارت‌خانه‌هاي روسیه در سایر کشورها براي افزایش دامنه‌ي حضور تجار آن کشور در خارج.

7. ایجاد شرایط و بسترهاي مناسب براي حضور تجار روسی در نمایشگاههاي بین‌المللی.

8. برقراري ارتباط بین تجار روس و سایر کشورهاي جهان بر پایه‌ي تشابه زمینه‌هاي فعالیت یا علایق مشترك.

9. ارایه‌ي خدمات مشاوره‌اي و بازاریابی به شرکت‌هاي علاقه‌مند به فعالیت در حیطه‌ی صادرات.

10. جذب و هدایت سرمایه‌هاي داخلی و خارجی به شرکت‌هاي تجاري روسی.

11. امضاي موافقت‌نامه‌هاي اقتصادي و تجاري دوجانبه و چندجانبه.

12. تجزیه و تحلیل تجارت بین‌المللی از دیدگاه‌هاي کمی و کیفی و ارایه‌ي پیشنهاد براي بهبود آن.

13. مشارکت در طرح‌هاي توسعه و حمایت از صادرات مانند: فاینانس بلندمدت، ضمانت صادرات، پوشش ریسک‌هاي اقتصادي و ... .

عضویت در سازمان‌هاي بین‌المللی، پیمان‌های اقتصادي، موافقت‌نامه‌هاي تجاري و اتحادیه‌هاي گمرکی:

عضویت در سازمان‌هاي بین‌المللی:

این کشور عضو یا ناظر سازمان‌هاي بین‌المللی بسیاري است. این سازمان‌ها عبارتند از: عضو دایم شوراي امنیت سازمان ملل متحد، اپک (OPEC)، سازمان ملل متحد، بانک جهانی، صندوق بین المللی پول، سازمان جهانی گمرك، سازمان جهانی مالکیت فکري، اتاق بازرگانی بین المللی، بانک بین‌المللی ترمیم و توسعه، کنفرانس تجارت و توسعه‌ی ملل متحد، سازمان بین‌المللی استاندارد، سازمان توسعه و همکاري‌هاي اقتصادي، فدراسیون جهانی اتحادیه‌های تجاری، عضو ناظر سازمان تجارت جهانی، سازمان جهانی غذا، صندوق بین‌المللی توسعه‌ي کشاورزي، سازمان توسعه‌ي صنعتی ملل متحد و ... .

عضویت در پیمان‌هاي اقتصادي و موافقت‌نامه‌هاي تجاري:

امروزه عضویت در پیمان‌هاي اقتصادي و موافقت‌نامه‌هاي تجاري، از اهمیت بسیار بالایی در تجارت بین‌الملل برخوردار است. یکی از اهداف موافقت‌نامه‌هاي تجاري بین کشورها، رساندن تعرفه‌هاي گمرکی به حد صفر است. عدم عضویت در این پیمان‌ها و موافقت‌نامه‌ها، به معناي محروم شدن از منافع موافقت‌نامه‌هاي مذکور به ویژه در زمینه‌ي صادرات است. روسیه عضو پیمان‌هاي اقتصادي و موافقت‌نامه‌هاي تجاري منطقه‌اي و بین‌المللی بسیاري است.این پیمان‌ها و موافقت‌نامه‌هاي تجاري عبارتند از: کشورهاي مستقل مشترك المنافع، جامعه‌ي اقتصادي اوراسیا، سازمان همکاري شانگهاي، سازمان همکاري آسیاي مرکزي، منطقه اقتصادي مشترك، موافقت‌نامه تجارت آزاد ارمنستان و روسیه، موافقت‌نامه تجارت آزاد گرجستان و روسیه، موافقت‌نامه تجارت آزاد قرقیزستان و روسیه، موافقت‌نامه تجارت آزاد اوکراین و روسیه.

عضویت در اتحادیه هاي گمرکی:

این کشور یکی از اعضاي اتحادیه گمرکی پنج جانبه‌ي روسیه، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان است. روسیه در ششم ژانویه ي 1995 قرارداد اتحادیه‌ي گمرکی را با کشور بلاروس (روسیه سفید) امضا کرد. در سال‌هاي بعد کشورهاي قزاقستان، قرقیزستان و سپس تاجیکستان نیز به این اتحادیه پیوستند. در چارچوب این اتحادیه، عوارض گمرکی و محدودیت‌هاي سهمیه‌اي بین این کشورها لغو شده است. هم چنین، اقداماتی براي هماهنگی قوانین داخلی کشورهاي عضو، در زمینه‌ي فعالیت‌هاي اقتصادي خارجی، در حال انجام است.

ارکان فرهنگی و اجتماعی

دین:

سی تا چهل درصد مردم روسیه، مسیحی ارتدوکس هستند. پیروان سایر ادیان و مذاهب شامل مسلمانان، یهودیان، بودایی‌ها، پروتستان‌ها و کاتولیک‌ها هستند. بخش نسبتاً بزرگی از جمعیت روسیه نیز اعتقادي به ادیان الهی ندارند.

زبان:

زبان رسمی این کشور، زبان روسی است. همچنین 27 زبان رسمی دیگر هم درجمهوري‌ها و مناطق خودگردان این کشور وجود دارد و در کل می‌توان گفت تنوع زبانی در روسیه بالاست.

الگوي زندگی:

تبلیغات گسترده‌ي کالاهاي مصرفی، نقش مهمی در الگوي مصرف جامعه‌ی امروز روسیه دارند. آگهی‌هاي تبلیغاتی تلویزیونی در شبکه‌هاي ملی و محلی، بیلبوردهاي بزرگ در سطح شهرها، در شکل‌دهی به الگوهاي خرید و مصرف جامعه نقش تعیین کننده دارند. درجامعه‌ي روسیه‌ي امروز، دگرگونی در الگوي زندگی مردم و گسترش الگوهاي زندگی غربی به روشنی دیده می‌شود. مطبوعات این کشور می‌گویند حدود 69 درصد جمعیت روسیه از زندگی خود راضی هستند. این نتیجه در نظرسنجی انجام شده از طرف مرکز سنجش افکار عمومی روسیه حاصل شده است. بیشتر مردم این کشور روحیه‌اي سرد و بیش از اندازه متکی به خود دارند و نسبت به دیگران اغلب بی تفاوتند، ولی کمتر اهل دروغ و تقلب هستند.

عادت‌هاي خرید و مصرف

روسیه در مجموع کشور گرانی است، یعنی هزینه‌هاي زندگی بالاست و تورم هم در اندازه‌ي متوسطی است. مسکو، پایتخت روسیه براي سه سال پیاپی، گران‌ترین پایتخت جهان بوده است. سیستم توزیع در روسیه، بر خلاف ایران که از تعداد زیادي کسب و کارهاي کوچک تشکیل شده، مبتنی بر فروشگاه‌هاي زنجیره‌اي بزرگ، متوسط و کوچک است. این فروشگاه‌ها با توجه به کارکرد مناسب با مردم، جاي خود را در روسیه باز کرده‌اند. نتایج یک نظرسنجی که مرکز سنجش افکار عمومی سراسري روسیه در سال 2008 انجام داده، نشان می‌دهد که با وقوع بحران اقتصادي و مالی در جهان، بیش از سی درصد مردم به دنبال خرید کالاهاي ارزان‌قیمت هستند و بسیاري از مردم محصولات غیرضروري را خریداري نمی‌کنند. تقریباً بیست درصد مردم کالاهاي دست‌دوم را می‌خرند و تنها هشت درصد مردم در عادات خرید خود تغییري نداده‌اند. مسکو، پایتخت روسیه یکی از بزرگ‌ترین شهرهاي اروپا است که جمعیت آن بیش از سیزده میلیون نفر است. بازار مسکو یکی از بزرگ‌ترین بازارهاي کالا و خدمات در اروپا و آسیا به شمار می‌رود. بسیاري از مردم، حتی تجار فعال در تجارت خارجی نمی‌توانند به زبان انگلیسی صحبت کنند. با این حال، نسل جوان این کشور با زبان انگلیسی آشنایی بیشتري دارد.

دیدگاه کلی نسبت به ایران:

بدون تردید دیدگاه روس‌ها نسبت به ایران و ایرانی متاثر از روابط تاریخی دو ملت و تحولات جدید در روابط دو کشور و نظام بین‌المللی شکل گرفته و دچار تحول شده است. فرهنگ روسیه، به ویژه در بخش جنوبی این کشور، از دیرباز با دنیاي فارسی‌زبان در تماس بوده و پیوند ناگسستنی داشته است. رشد ملی‌گرایی روس‌ها در دوره‌ي پس از فروپاشی اتحاد شوروي، جایگاه روسیه در نظام بین‌المللی و موقعیت بین‌المللی ایران در سال‌های اخیر، دیدگاه روس‌ها نسبت به ایران را دگرگون کرده و باعث افزایش منزلت ایران نزد مردم روسیه شده است. ایران و روسیه از دیرباز روابط سیاسی و تجاري داشته‌اند، اما طی دهه‌هاي اخیر در عرصه‌ي روابط راهبردي سیاسی، نظامی، بازرگانی و ... پیوندهاي گسترده‌تري میان دو کشور ایجاد شده است. تحولات منطقه‌اي، جهانی‌شدن و دگرگونی‌هاي سیاسی، به روابط روسیه و ایران اهمیت خاصی بخشیده است. از سویی، زمینه‌هاي تاریخی و فرهنگی مردمان قفقاز شمالی، به ویژه اقوام فارسی‌زبان، اهالی اوستیا، تاتی‌ها، کردها و ارمنی‌ها که با ریشه‌هاي فرهنگ ایرانی نقاط مشترك زیادي دارند، از اشتراکات مردم دو کشور است.

آداب مذاکره

مذاکره در روسیه در کمال آرامش و بدون تشویش و شتاب در رسیدن به نتیجه و پایان مذاکره انجام می‌شود. در این کشور، قطع مذاکرات به خاطر پایان ساعت کاري، بدون توجه به نتیجه، رفتاري دور از انتظار نیست. شفافیت در فرهنگ روسی فاقد بار معنایی و ناقض یک اصل مهم در مذاکرات، یعنی عدم پذیرش تعهدات صریح است. هدایا در مناسبات و جلسات رسمی چندان اهمیت ندارد. در فرهنگ روسی پیچیدگی در توافقات و راه‌هاي فرار از تعهدات، جایگزین رفتار خلاف تعهد است. توافقات بدون قرارداد کتبی و برابر شرایط حقوقی معین، ارزش چندانی ندارد.

 

 

محیط اقتصادی

سیستم اقتصادي و نقش دولت

کشور روسیه با جمعیتی حدود 141 میلیون نفر، از لحاظ اقتصادی در رده‌ی نهمین اقتصاد بزرگ جهان بر مبناي GPD قرار دارد. تجارت خارجی روسیه در سال‌هاي گذشته به طور قابل توجهی افزایش یافته است. سهم عمده‌ي بخش سوخت و انرژي در صادرات این کشور و قیمت بالاي نفت در بازارهاي جهانی از متغیرهاي اصلی تاثیرگذار بر تجارت خارجی روسیه در سال هاي اخیر بوده است. سیستم اقتصاد این کشور بر پایه‌ي نظام سرمایه‌داري و خصوصی‌سازي است، که این موضوع پس از فروپاشی اتحاد شوروي و رهایی از اقتصاد دولتی و سوسیالیستی انجام شد. اقتصاد این کشور صنعتی و تا حد زیادي وابسته به منابع بزرگ انرژي این کشور به ویژه گاز است.

بخش صنعت و معدن

 بخش صنعت و معدن روسیه 41 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل داده و دومین بخش اقتصادي این کشور است. صنایع بزرگ این کشور شامل این موارد می‌شوند: معادن و فلزات، صنایع استخراج زغال، نفت و گاز، خودرو، ماشین‌آلات و تجهیزات کشاورزي، واگن قطار، موشک، فضاپیما و پتروشیمی.

روسیه بزرگ‌ترین تولیدکننده‌ي گاز در جهان است و نیمی از گاز مصرفی قاره‌ي اروپا را تامین می‌کند. هم چنین یکی از مهم‌ترین تولیدکنندگان نفت در جهان نیز هست.

بخش کشاورزي

نسبت زمین‌هاي قابل استفاده براي کشاورزي در روسیه در برابر کل مساحت این کشور بسیار کم و ناچیز است. با این حال 9 درصد خاك‌هاي قابل‌کشت کره‌ي زمین در روسیه است. در بخش جنوبی قسمت اروپایی، تولید و صادرات برنج رواج دارد. عمده‌ترین محصولات کشاورزي روسیه از این قرار است: برنج، میوه و سبزیجات، شیر و لبنیات، مرغ و ماهی، گاو و گوسفند، غلات، تخم آفتاب گردان.

بخش خدمات

بخش خدمات با 55 درصد بزرگ‌ترین بخش اقتصاد روسیه را تشکیل می‌دهد. خدمات مالی در روسیه امروز، از ساختاري نو و روزآمد برخوردار است. پس از فروپاشی شوروي سابق، اصلاحات اقتصادي گسترده و بلندمدتی در این کشور آغاز شد و سرمایه‌گذاري در بخش خدمات افزایش یافت. خدمات مالی، درمانی، بانکی، رفاهی، بیمه و گردشگري از مهم‌ترین بخش‌هاي خدماتی این کشور است. همچنین بخش خدمات فناوري اطلاعات و ارتباطات، خدمات مخابراتی و هوافضا از رشد مناسبی برخوردار است. علاوه بر این، چون روسیه کشوري پهناور است، سیستم پخش عمده فروشی و خرده فروشی و حمل و نقل هم از دیگر بخش هاي خدماتی مورد نیاز این کشور است.

شاخص‌هاي مهم اقتصادي

سیستم اقتصادي روسیه وابسته به بازار آزاد است. بدهی‌هاي خارجی این کشور در سال 2008 میلادي، برابر 540 میلیارد دلار بوده است. در سال 2008 میزان درآمدهاي این کشور 383 میلیارد دلار و هزینه‌ها نیز برابر 273 میلیارد دلار بوده است.

نرخ تورم

نرخ تورم این کشور در سال‌هاي گذشته با نوسانات متعادلی همراه بوده است. درجدول زیر نرخ تورم روسیه در سال های 2003 تا 2008 نشان داده شده است.

نرخ بیکاري

در جدول زیر نرخ بیکاری روسیه از سال 2003 تا 2008 نشان داده شده است.

شبکه‌هاي توزیع

بر اساس آمار سال 2007، وجود 1,260 فرودگاه، برخورداري از حدود 933,000 کیلومتر جاده، 87,157 کیلومتر خطوط ریلی و 102,000 کیلومتر راه دریایی و آب‌راه باعث شده که سیستم حمل و نقل کالا در این کشور وضعیت مناسبی داشته باشد. بنابراین می‌توان نسبت به سرعت و مدت زمان حمل کالا در تجارت با کشورهاي دیگر و از بنادر و شهرهاي روسیه به دیگر شهرهاي آن، اطمینان نسبی داشت.

موقعیت جغرافیایی این کشور و همسایگی آن با دریاي خزر از جنوب غربی و اقیانوس آرام شمالی از غرب، روسیه را از جایگاه ویژه‌اي در سیستم حمل و نقل دریایی برخوردار ساخته است. از سوي دیگر، همسایگی آن کشور از جنوب با کشورهاي قزاقستان، مغولستان و چین، از غرب با کشورهاي فنلاند، اوکراین، لاتویا، لهستان، لیتوانی، نروژ، استونی و بلاروس، از جنوب شرقی با کره شمالی، از جنوب غربی با گرجستان، آذربایجان و از طریق دریاي خزر با ایران موجب شده است که، روسیه به زیرساخت هاي ارتباطی آن کشورها ارتباط یابد. این زیرساخت هاي ارتباطی امکان تسریع در حمل و نقل محصولات آن منطقه از طریق زمینی و دریایی به سایر کشورها را فراهم نموده است. در کل بازار کالاها در روسیه به لحاظ تراکم نسبی جمعیت و تعداد مشتریان یک بازار بزرگ به شمار می‌رود و به ویژه در بخش‌هاي اروپایی این کشور، میزان مصرف محصولات بیشتر است.

بازاریابی و تبلیغات

روسیه به عنوان یک بازار تجاري رو‌به‌رشد، از بازاریابی و تبلیغات به عنوان یکی از ابزارهاي توسعه‌ي اقتصادي بهره می‌برد. بعضی از روش‌هاي تبلیغاتی در این کشور عبارتند از:

حضور در نمایشگاه‌ها و بازارهاي تجاري ویژه، تبلیغ در تلویزیون و شبکه‌هاي ماهواره‌اي این کشور، تهیه و ارایه‌ی کارت ویزیت دو زبانه، تدوین مکاتبات، کاتالوگ‌ها و در کل تبلیغات به زبان‌هاي روسی و انگلیسی، همکاري با اعضاي انجمن‌ها و موسسات فعال در نمایشگاه‌هاي تجاري، عرضه‌ي محصولات با کیفیت به مشتریان و ارایه‌ي خدمات پس از فروش، درج آگهی کالا و خدمات در مجلات بازرگانی کشور روسیه.

راهکارهاي بازاریابی و فروش

در این کشور مثل دیگر نقاط جهان راه‌کارهاي ویژه‌اي براي بازاریابی و فروش محصولات وجود دارد. براي بازاریابی و فروش محصولات در روسیه توجه به بعضی نکات، ضروري به نظر می رسد. در ادامه به چند نمونه از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• مطالعه‌ي گزارش‌هاي بازارشناسی و بازاریابی، پیش از ورود به بازار این کشور راه‌گشاست.
• شرکت‌هاي داراي برندهاي تجاري و پذیرفته‌شده در بازار بورس، بیش از سایر شرکت‌هاي تجاري موفق هستند.
• گردآوري اطلاعات به روز و دقیق از علایق مردم و شرایط اقتصادي جامعه، عامل بسیار مهمی در دستیابی به موفقیت است. در صورتی که دسترسی به اطلاعات مورد نظر امکان‌پذیر نباشد، بهره‌برداري از دانش و تجربه‌ي تجار محلی مفید خواهد بود.
• تجار روسی در خصوص مواردي مانند قیمت، کیفیت، زمان تحویل کالا و چگونگی ارایه‌ي خدمات به موقع، حساسیت ویژه اي دارند. از این رو، اعتمادسازي در این زمینه می تواند بر گسترش سهم بازار تأثیر بگذارد.
• معرفی محصولات و خدمات در نمایشگاه‌هاي تخصصی و عمومی بهترین راه‌کار جذب مشتریان بالقوه در روسیه است.
• در زمان‌هاي مختلف علاوه بر سرماي شدید، روسیه با سیل و سیلاب رو به روست.
• توصیه می‌شود به زمان مسافرت‌هاي درون‌شهري و برون‌شهري توجه شود.
• وضعیت وسایل نقلیه‌ي عمومی مانند مترو، تراموا و اتوبوس برقی در شهرهاي بزرگی مثل مسکو و سنت‌پترزبورگ خوب است. البته کرایه‌ي تاکسی‌ها گران است و استفاده از مترو و اتوبوس مقرون به صرفه است. جاده‌هاي بین‌شهري از کیفیت دلخواه برخوردار نیست. در شهر مسکو با وجود خیابان‌هاي عریض و طویل، شمار خودروها بسیار زیاد است و این شهر در بیشتر ساعات ترافیک سنگینی دارد.
• افرادي که قصد دارند براي تجارت، امور بازرگانی، واردات و صادرات وارد بازار روسیه شوند، حتماً پیش از اقدام به سرمایه‌گذاري، بایستی با افراد با تجربه، مشورت کنند. تماس با بخش اقتصادي و رایزن بازرگانی سفارت نیز مفید خواهد بود.
• خرید کالا و استفاده از سرویس‌هاي عمومی با پول رایج این کشور انجام می‌شود. البته دلار و دیگر ارزهاي خارجی مانند یورو را می‌توان در بانک‌ها، صرافی‌ها و یا هتل‌ها، تبدیل به پول محلی کرد.
• خرید و فروش عتیقه‌جات، خروج و ورود آن به روسیه نیازمند گرفتن مجوز قانونی است.
• ورود و خروج وسایل الکترونیکی و یا تکنولوژیک، به شدت کنترل شده و براي آن محدودیت‌هاي قانونی شدیدي اعمال می‌شود.

در رابطه با ورود و خروج ارز همراه مسافر، مقررات بسیار سختی وجود دارد. از جمله:

• هر مسافر می‌تواند تا سقف ده هزار دلار براي سفر به این کشور با خود پول به همراه داشته باشد. تا این مقدار نیازي نیست که به هنگام ورود، به گمرك اعلام شود. ولی براي مبالغ بیشتر باید موضوع را به مقامات گمرك گفت و نسبت به اعلام آن رسید گرفت.
• خروج ارز تنها تا سقف سه هزار دلار آزاد است و براي خروج ارز بیشتر باید مجوز گرفت. این قانون علاوه بر ارز خارجی، مشمول نقره، عتیقه و کالاهاي ارزشمند دیگر هم می‌شود.
• اشخاص حقیقی، چه مقیم و چه غیرمقیم، می توانند کارت اعتباري یا چک مسافرتی با ارز خارجی را بدون محدودیت، با ارایه‌ي مجوزي که از محل فروش چک‌هاي مسافرتی می‌گیرند، با خود از کشور بیرون ببرند.

 

تجارت خارجی

صادرات

اقلام مهم صادراتی این کشور شامل سوخت‌هاي معدنی، نفت خام، کالاهاي دسته‌بندي شده (سایر کالاها)، چدن، آهن، فولاد، کودهاي شیمیایی، چوب و اشیاي چوبی، نیکل، آلومینیم و دیگ‌هاي بخار و آبگرم است. باید گفت که صادرات این کشور در سال 2008 با رشد 33 درصد نسبت به سال قبل از آن، به 468 میلیارد دلار رسیده است.

میزان صادرات روسیه به ویژه در ده گروه کالایی مهم صادراتی، در سال‌هاي گذشته روند افزایشی داشته است. به گونه‌اي که میزان صادرات این کشور در سال 2008 نسبت به سال 2004 میلادي، بیش از 158 درصد رشد داشته است. کشورهاي اروپایی به‌علاوه کشور چین عمده‌ترین کشورهاي واردکننده کالا از روسیه را تشکیل می‌دهند. درحدود 12 درصد از صادرات روسیه به کشور هلند انجام می‌گیرد. هم چنین در حدود 22 درصد از صادرات روسیه به سه کشور ایتالیا، آلمان و ترکیه انجام می‌شود. این چهار کشور به ترتیب مهم‌ترین مقاصد محصولات صادراتی روسیه را تشکیل می‌دهند.

واردات

کالاهای مهم وارداتی روسیه شامل وسایل نقلیه زمینی، دیگ‌های بخار و آبگرم، ماشین‌آلات و دستگاه‌های برقی و اجزا و قطعات آنها، مواد پلاستیکی و اشیا ساخته شده از آن، محصولات دارویی و دستگاه‌های اپتیک و عکاسی و کالاهای دسته‌بندی نشده (سایر کالاها) هستند. کشورهاي چین، آلمان، ژاپن، اوکراین، آمریکا، ایتالیا، بلاروس و کره‌جنوبی، هشت شریک عمده وارداتی روسیه (صادرکنندگان به روسیه) هستند. قزاقستان نیز در جایگاه سیزدهم صادرات به روسیه قرار دارد. کشورهاي چین و آلمان نزدیک به 26 درصد از حجم صادرات کالا به روسیه در سال 2008 را در اختیار داشته‌اند.

حضور اوکراین، بلاروس و قزاقستان در میان کشورهاي عمده‌ي صادرکننده به روسیه به دلیل عضویت هر سه کشور در موافقت‌نامه تجاري منطقه اقتصادي مشترك با روسیه و هم چنین عضویت بلاروس و قزاقستان در اتحادیه گمرکی جامعه اقتصادي اوراسیا با حضور روسیه است.

وضعیت مبادلات بازرگانی با ایران:

واردات روسیه از ایران

کالاهای عمده صادراتی ایران به روسیه در سه سال گذشته شامل میوه‌ها‌ی خوراکی، وسایل نقلیه زمینی، سبزیجات، نباتات، فرآورده‌ها از سبزیجات و میوه‌ها، قایق، سنگ فلز، شیشه و مصنوعات است.

میوه‌هاي خوراکی

میوه‌هاي‌خوراکی، اولین گروه کالایی مهم صادراتی ایران به روسیه است. کشورهاي اکوادور، ترکیه، چین، آرژانتین، مراکش و قرقیزستان بیشترین حجم صادرات این گروه از محصولات به روسیه را در اختیار دارند. این شش کشور 47 درصد از بازار این محصولات در بازار روسیه را از آن خود ساخته‌اند. حضور قرقیزستان در میان کشورهاي عمده‌ي صادرکننده میوه‌هاي خوراکی به روسیه به دلیل موافقت‌نامه تجارت آزاد دوجانبه با روسیه و عضویت قرقیزستان در اتحادیه گمرکی جامعه‌ي اقتصادي اوراسیا با حضور روسیه است. با توجه به جایگاه مناسب کشور ایران در زمینه‌ي تولید و پرورش میوه‌هاي خوراکی، وجود زمین‌هاي حاصل‌خیز در سطح کشور، فاصله‌ي جغرافیایی کم با روسیه و وجود راه دریایی مستقیم بین دو کشور، امکان افزایش سهم بازار ایران در این گروه کالایی در بازار روسیه وجود دارد.

وسایل نقلیه‌ي زمینی

وسایل نقلیه‌ي زمینی غیر از نواقل روي خط راه‌آهن یا تراموا، دومین گروه کالایی صادراتی ایران به روسیه در سال 2008 است. با توجه به پتانسیل‌هاي موجود در زمینه‌ي حضور شرکت‌هاي خودروساز مطرح در کشور، صادرات خودرو سمند در سال‌هاي گذشته به شهرهاي مختلف روسیه و استقبال مناسب از این خودرو، در صورت بازاریابی مناسب و ارایه‌ي محصولات با کیفیت و مطابق ویژگی‌هاي مورد نظر خریداران روسی، می‌توان سهم بازار کشور را در این گروه کالایی افزایش داد.

سبزیجات و نباتات

سبزیجات، نباتات، ریشه و غده‌هاي زیرخاکی خوراکی، سومین گروه کالایی صادراتی ایران به روسیه است. کشور ایران با صادرات 33 میلیون دلار رتبه پانزدهم را در صادرات سبزیجات و نباتات به روسیه در اختیار دارد.

سایر محصولات

صادرات ایران به روسیه در سایر گروه‌هاي کالایی، به ویژه بیست گروه کالایی اول از حجم متوسطی برخوردار است. اما ایران در بیشتر این گروه‌ هاي کالایی، برتري هاي نسبی و پتانسیل‌ها و قابلیت‌هاي مناسب براي صادرات در سال‌هاي آتی را داراست. ایران با تدوین برنامه‌ي صادراتی مدون و اجرایی مناسب، می‌تواند سهم صادرات خود در کالاهایی چون شیشه و مصنوعات شیشه‌اى، محصولات شیمیایی آلی و غیرآلى، صنایع چدنی، آهن یا فولاد، مواد پلاستیکی، محصولات سرامیکی، گل، فرش و دیگر کفپوش‌ها را به روسیه بهبود بخشد.

صادرات روسیه به ایران:

واردات ایران از روسیه در سال 2006 میلادي معادل 1,904 میلیون دلار بوده است. این میزان واردات در سال 2007 با افزایش چشم‌گیرى همراه بوده و به رقم 2,924 میلیون دلار رسیده است. روند افزایشى واردات ایران در سال 2008 نیز تداوم داشته و رقم واردات به 3,291 میلیون دلار افزایش پیدا کرده است. ارزش واردات ایران از روسیه درسال 2008 نسبت به سال 2006، با رشدى به میزان 73 درصد همراه بوده است. 

ترکیب اقلام وارداتی ایران از روسیه:

زیرساخت‌هاي صادراتی و راهکارهاي بازاریابی:

زیرساخت‌هاي حمل و نقل:

جاده‌اي

مهم‌ترین مسیر حمل و نقل زمینی کالا بین ایران و روسیه، از طریق جمهوري آذربایجان است، که از جمهوري داغستان در سرزمین روسیه عبور می‌کند. این مسیر به دلایل امنیتی به روي کامیون‌هاي ایرانی بسته است و تنها کامیون‌هایی که تابعیت رانندگان آن‌ها روسی یا یکی از کشورهاي مشترك المنافع باشد، امکان تردد در این مسیر را دارند. هم اکنون، کامیون‌هاي آذري کالاهاي ایرانی به روسیه را حمل می‌کنند.

دریایی

راه دریایی یکی از کانال‌هاي مهم ارتباط میان ایران و روسیه به ویژه در زمینه‌ي اقتصادي و بازرگانی است. کشتی‌هاي تجاري، روزانه کالاهاي بسیاري را میان دو کشور جابجا می‌کنند. بندر آستراخان روسیه از جمله پایانه‌هاي دریایی این کشور در دریاي خزر براي تجارت با ایران است. در ایران نیز بخش بزرگی از صادرات و واردات به روسیه از راه بنادر انزلی و امیرآباد در استان‌هاي گیلان و مازندران جابه‌جا می‌شود.

هوایی

کشور روسیه خطوط هوایی با سابقه‌اي دارد، که ناوگان مناسبی به لحاظ رفاه و ایمنی مطابق استانداردهاي روز جهان در سال‌هاي اخیر در اختیار دارد. پرواز به سنت‌پترزبورگ به صورت غیرمستقیم از مسیر مسکو انجام می‌شود. مهم‌ترین مسیرهاي غیرمستقیم براي سفر به مسکو، از شهرهاي باکو در آذربایجان و یا استانبول در ترکیه است.

ریلی

در گذشته ارتباط خطوط ریلی ایران و روسیه از راه شبکه‌ي خط آهن سراسري ایران و در نقطه‌ي مرزي جلفا برقرار بود که در حال حاضر پس از اختلاف ارمنستان و آذربایجان، براي مدت نامعلومی مسدود شده است.

 

روابط بانکی

بانک ملی ایران با توافق بین بانک‌هاي مرکزي دو کشور، در سال 1382 شعبه‌اي در مسکو راه‌اندازي کرده است. بانک ملی مسکو متناسب با سرمایه خود اقدام به گشایش LC نموده و نقش مهمی در انتقال ارز بین دو کشور دارد. مهم‌ترین اقدامی که بانک ملی مسکو، براي آسان‌سازي خدمات‌رسانی به بازرگانان، در دست اقدام دارد، گشایش LC با اخذ وثایق و تضمین‌های لازم در خاک کشور ایران است.

امیدواریم این اطلاعات راه‌گشای شما در امر صادرات و واردت به روسیه بوده و اطلاعات لازم را برای شما فراهم کرده باشد. اما چنانچه اطلاعات بیشتری در زمینه‌ی تجارت با روسیه می‌خواهید، تیم ترخیص‌لاین مفتخر است در این زمینه با شما همکاری‌های لازم را داشته باشد. در قسمت تماس با ما می‌توانید سوالات خود را با ما در میان بگذارید.